Ενημερωτικό Σημείωμα – Θέμα: Πολυτεκνίκα Επιδόματα

Νομικές διατάξεις για τη χορήγηση των πολυτεκνικών επιδομάτων

1α. Η παρ.3 του άρθρου 63 του Ν.1892/1990 (ΦΕΚ 101/Α/31-7-1990), όριζε:

«Στη μητέρα που θεωρείται πολύτεκνη κατά το ν. 1910/1944, όπως τροποποιήθηκε, καταβάλλεται μηνιαίο επίδομα ίσο προς ενάμισι ημερομίσθιο ανειδίκευτου εργάτη, όπως κάθε φορά ισχύει, πολλαπλασιαζόμενο επί τον αριθμό των άγαμων μέχρι ηλικίας 25 ετών παιδιών της, το οποίο όμως ουδέποτε δύναται να είναι κατώτερο του τετραπλασίου του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη. Το επίδομα αυτό καταβάλλεται έως ότου παύσει να έχει άγαμα παιδιά ηλικίας μέχρι 25 ετών.»

β. Η παραπάνω παράγραφος 3 του άρθρου 63 του Ν.1892/1990, τροποποιήθηκε με την παρ.2 του άρθρου 39 του Ν.2459/1997 (ΦΕΚ 17/Α/18-2-1997), ως κατωτέρω:

«Στη μητέρα που θεωρείται πολύτεκνη κατά το Ν. 1910/1944. όπως τροποποιήθηκε και ισχύει μέχρι σήμερα, καταβάλλεται μηνιαίο επίδομα ίσο προς δέκα χιλιάδες (10.000) δραχμές, για κάθε άγαμο τέκνο ηλικίας μέχρι και είκοσι τριών (23) ετών. Το συνολικό αυτό επίδομα δεν μπορεί να υπολείπεται μηνιαίως του ποσού των είκοσι τριών χιλιάδων (23.000) δραχμών. Το επίδομα καταβάλλεται στη μητέρα, εφόσον το ετήσια οικογενειακό εισόδημα δεν υπερβαίνει το ποσό των οκτώ εκατομμυρίων (8.000.000) δραχμών. Για κάθε παιδί πέραν του τετάρτου το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα προσαυξάνεται κατά πεντακόσιες χιλιάδες (500.000) δραχμές».

γ. Περαιτέρω, με το άρθρο 2 του Ν.2163/1993 (ΦΕΚ 125/Α/28-7-1993), στην ως άνω διάταξη της παρ.3 του άρθρου 63 του Ν.1892/1990, προσετέθησαν τα παρακάτω εδάφια:

«Το μηνιαίο επίδομα του προϊσταμένου εδαφίου καταβάλλεται με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις.

α. Στον πατέρα που θεωρείται πολύτεκνος, σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 5 του άρθρου πρώτου του ν. 1910/1944 (ΦΕΚ 29 Α`) και της παραγράφου 7 του ίδιου άρθρου, όπως τροποποιήθηκε με την παράγραφο 2 του άρθρου 1 του ν. 860/1979 (ΦΕΚ 2 Α`).

β. Στον πατέρα που έχει τέσσερα τουλάχιστον τέκνα από διαφορετικούς γάμους και θεωρείται πολύτεκνος, σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου πρώτου του ν. 1910/1944, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 1 του ν. 860/1979, εφόσον έχει την αποκλειστική ευθύνη διατροφής των τέκνων του και η μητέρα δεν λαμβάνει το επίδομα αυτό.

γ. Στα απορφανισθέντα τέκνα για τα οποία προβλέπει η  παράγραφος 6 του άρθρου πρώτου του ν. 1910/1944»

Σημειώσεις: α. Η παρ.5 του άρθρου πρώτου του Ν.1910/1944 αναφέρεται στο πολύτεκνο ανάπηρο πατέρα και

β. Η παρ.7 του ίδιου ως άνω άρθρου αναφέρεται στον πολύτεκνο χήρο πατέρα.

2. Από τα παραπάνω προκύπτει πως η καταβολή του πολυτεκνικού επιδόματος είχε επεκταθεί στις παρακάτω κατηγορίες:

α. Στον ανάπηρο πολύτεκνο πατέρα.

β. Στον πολύτεκνο χήρο πατέρα.

γ. Στον πολύτεκνο πατέρα με τέκνα από διαφορετικούς γάμους που έχει όμως την αποκλειστική ευθύνη διατροφής των τέκνων του και

δ. Στα απορφανισθέντα και από τους δύο γονείς που έχουν την πολυτεκνική ιδιότητα.

3. Ο Ν.3918/2011 (ΦΕΚ 31/Α/2-3-2011), με το άρθρο 43, κατάργησε τις παρ.3 και 4 του Ν.1892/1990 και προσέθεσε παραγράφους στο τέλος του άρθρου 39 του Ν.2459/1997 και στο τέλος του άρθρου 50 του Ν.2972/2001, ως κατωτέρω:

Άρθρο 43

Πολύτεκνες οικογένειες

• Η παρ. 3 του άρθρου 63 του ν. 1892/1990 (ΦΕΚ 101 Α’), όπως έχει αντικατασταθεί και ισχύει, αντικαθίσταται ως εξής:

«Στη μητέρα που θεωρείται πολύτεκνη κατά το ν. 1910/1944, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει μέχρι σήμερα, καταβάλλεται μηνιαίο επίδομα ποσού σαράντα τεσσάρων (44) ευρώ για κάθε άγαμο τέκνο μέχρι είκοσι τριών (23) ή είκοσι πέντε (25) ετών ανάλογα με τις προϋποθέσεις που τάσσονται στην παρ. 1 του ν. 1910/1944 (ΦΕΚ 229 Α’), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει μέχρι σήμερα, υπό την προϋπόθεση οι δικαιούχοι να έχουν μόνιμη και συνεχή δεκαετή διαμονή στην Ελλάδα και τα ανήλικα τέκνα τους ευρίσκονται στην Ελλάδα. Με απόφαση του Υπουργού Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης καθορίζονται ειδικότερα τεχνικά θέματα διαδικασίας, ιδίως τα απαραίτητα δικαιολογητικά, τα στάδια ελέγχου και το χρονικό διάστημα ελέγχου των δικαιολογητικών από τον ΟΓΑ και κάθε άλλο σχετικό θέμα.»

• Η παρ. 4 του άρθρου 63 του ν. 1892/1990 (ΦΕΚ 101 Α’), όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει, αντικαθίσταται ως εξής:

«Στη μητέρα που δεν δικαιούται πλέον το επίδομα της προηγούμενης παραγράφου χορηγείται ισόβια σύνταξη ποσού εκατόν δύο (102) ευρώ. Την ανωτέρω σύνταξη δικαιούνται επίσης και όσες μητέρες δεν θεωρούνται πολύτεκνες, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1 του ν. 1910/1944 (ΦΕΚ 229 Α’), όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει, υπό την προϋπόθεση οι δικαιούχοι να έχουν μόνιμη και συνεχή δεκαετή διαμονή στην Ελλάδα και να είχαν ή να έχουν τέσσερα τουλάχιστον στη ζωή τέκνα από νόμιμο γάμο ή τέκνα που γεννήθηκαν χωρίς γάμο των γονέων τους. Για τη χορήγηση της ανωτέρω σύνταξης απαιτείται υποβολή σχετικής αίτησης από την ενδιαφερόμενη μητέρα και πιστοποιητικό δημοτικής ή κοινοτικής αρχής για την οικογενειακή της κατάσταση. Με απόφαση του Υπουργού Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης καθορίζονται ειδικότερα τεχνικά θέματα διαδικασίας, ιδίως τα απαραίτητα δικαιολογητικά, τα στάδια ελέγχου και το χρονικό διάστημα ελέγχου των δικαιολογητικών από τον ΟΓΑ και κάθε άλλο σχετικό θέμα.»

3. Στις πολύτεκνες οικογένειες, από 1.1.2011 και εφεξής, για όσο χρονικό διάστημα καταβάλλεται το επίδομα τρίτου παιδιού της παρ. 1 του άρθρου 63 του ν. 1892/1990 δεν θα καταβάλλεται για το παιδί αυτό το επίδομα παιδιού πολύτεκνης οικογένειας της παρ. 3 του άρθρου 63 του ν. 1892/1990.

4. Στο τέλος της παραγράφου 6 του άρθρου 39 του ν. 2459/1997 (ΦΕΚ 17 Α’), όπως έχει αντικατασταθεί και ισχύει, τίθεται κόμμα και προστίθενται εδάφια ως ακολούθως: «, εφόσον οι δικαιούχοι έχουν μόνιμη και συνεχή δεκαετή διαμονή στην Ελλάδα και τα ανήλικα τέκνα τους ευρίσκονται στην Ελλάδα. Με απόφαση του Υπουργού Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης καθορίζονται ειδικότερα τεχνικά θέματα διαδικασίας, ιδίως τα απαραίτητα δικαιολογητικά, τα στάδια ελέγχου και το χρονικό διάστημα ελέγχου των δικαιολογητικών από τον ΟΓΑ και κάθε άλλο σχετικό θέμα.»

5. Στο τέλος του άρθρου 50 του ν. 2972/2001 (ΦΕΚ 291 Α’) τίθεται κόμμα και προστίθενται εδάφια ως ακολούθως: «, εφόσον οι δικαιούχοι έχουν μόνιμη και συνεχή δεκαετή διαμονή στην Ελλάδα και τα ανήλικα τέκνα τους ευρίσκονται στην Ελλάδα. Με απόφαση του Υπουργού Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης καθορίζονται ειδικότερα τεχνικά θέματα διαδικασίας, ιδίως τα απαραίτητα δικαιολογητικά, τα στάδια ελέγχου και το χρονικό διάστημα ελέγχου των δικαιολογητικών από τον ΟΓΑ και κάθε άλλο σχετικό θέμα.»

6. Το ύψος των επιδομάτων των παραγράφων 3 και 4 του άρθρου 63 του ν. 1892/1990 μπορεί να αναπροσαρμόζεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, η οποία δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Παράνομη κατάργηση του πολυτεκνικού επιδόματος για ορισμένες κατηγορίες δικαιούχων.

Ήδη με την παραπάνω διάταξη της παρ.1 του άρθρου 43 του Ν.3918/2011 η χορήγηση του πολυτεκνικού επιδόματος από τις παραπάνω τέσσερις κατηγορίες καταργείται για τις τρεις ήτοι:

• Του ανάπηρου πολύτεκνου πατέρα
• Του πολύτεκνου πατέρα με τέκνα από διαφορετικούς γάμους που έχει την αποκλειστική ευθύνη της διατροφής των παιδιών και
• Των απορφανισθέντων τέκνων και καταβάλλεται μόνο στην πολύτεκνη μητέρα.

Γιατί είναι παράνομη η κατάργηση του πολυτεκνικού επιδόματος από ορισμένες κατηγορίες πλυτέκνων.

 α. Όμως τέτοια πρόθεση του νομοθέτου να καταργήσει την καταβολή του επιδόματος στις παραπάνω αναφερόμενες κατηγορίες δεν υπήρξε, αφού:

• Πουθενά στην διάταξη του νόμου δεν γίνεται τέτοια μνεία.
• Ούτε στην εισηγητική έκθεση αναγράφεται κάτι τέτοιο, αλλά ούτε και στη συζήτηση στη Βουλή του νομοσχεδίου έγινε τέτοια αναφορά:

«Σημειωτέον ότι ο ΟΓΑ στις παραπάνω περιπτώσεις που ο πατέρας ελάμβανε το επίδομα αρνήθηκε, όταν τα παιδιά τους συμπλήρωσαν όλα το 23ο έτος της ηλικίας τους, να τους χορηγήσει την ισόβια σύνταξη με την αιτιολογία ότι η ισόβια σύνταξη καταβάλλεται μόνο στην μητέρα σύμφωνα με τη διάταξη της παρ. 6 του άρθρου 63 του Ν.1892/1990.

Η παραπάνω αιτιολογία, όμως, κρίθηκε και με την υπ΄ αριθμ. 314/2007 απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, ότι δεν έχει νόμιμο έρεισμα. Δέχτηκε δε με την παραπάνω απόφαση τ΄ακόλουθα:

« Η διάταξη της παρ. 6 άρθρου 63 ν. 1892/1990, καθ΄ ο μέρος με αυτήν δεν προβλέπεται ότι σε περίπτωση θανάτου της δικαιούχου της ισόβιας σύνταξης μητέρας, τη σύνταξη δύναται να λάβει ο επιζών σύζυγός της, ο οποίος είχε την μετά το θάνατο ευθύνη διατροφής των τέκνων, δεν είναι σύμφωνη με τις παραπάνω συνταγματικές διατάξεις. Τούτο δε, διότι το άρθρο 21 του Συντάγματος, επιβάλλει την προστασία της πολύτεκνης οικογένειας, την οποία αποτελούν, πλην των τέκνων και οι δύο σύζυγοι. Συνεπώς, δεν είναι συνταγματικώς ανεκτό να χορηγείται μόνον στον ένα από τους συζύγους (στη μητέρα) παροχή, υπό την ιδιότητα του πολύτεκνου συζύγου, σε περίπτωση δε θανάτου να μην λαμβάνει ο επιζών την παροχή αυτή, απομειουμένης, με τον τρόπο αυτό, της προς την πολύτεκνη οικογένεια προστασίας, εφ΄όσον και οι δύο σύζυγοι αποτελούν μέλη της συνταγματικώς προστατευομένης οικογένειας.

Εξάλλου, σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση του ν. 1892/1990, οι παροχές του νόμου αυτού, δηλαδή τόσο το επίδομα, όσο και η σύνταξη, έχουν προσέτι, το χαρακτήρα κινήτρου προς τους νέους γονείς για τη δημιουργία πολυτέκνων οικογενειών, με στόχο την αντιμετώπιση του οξέως δημογραφικού προβλήματος της Χώρας. Η δε χορήγηση της σύνταξης αποτελεί επιπλέον κίνητρο προς τους γονείς, δεδομένου, ότι η οικονομική ενίσχυση προς αυτούς δεν θα παύσει να χορηγείται, λόγω της ηλικίας των τέκνων. Συνεπώς για να είναι πλήρης και λυσιτελής η συνταγματικώς επιβαλλομένη προστασία της πολύτεκνης οικογένειας, η ισόβια σύνταξη θα πρέπει να καταβάλλεται και στον επιζώντα σύζυγο (πατέρα), σε περίπτωση θανάτου της συζύγου του…».

 β. Παρόμοια διάταξη για τους τρίτεκνους παραμένει σε ισχύ, αφού στην παρ.2 του άρθρου 6 του Ν.3631/2008 (ΦΕΚ 6/Α/29-1-2008), ορίζεται: 

«Το επίδομα καταβάλλεται με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις και στον πατέρα, ο οποίος έχει τρία ζώντα τέκνα από διαφορετικούς γάμους, καθώς και τα νομίμως αναγνωρισθέντα ή υιοθετηθέντα από τον ίδιο, εφόσον όμως έχει την αποκλειστική ευθύνη διατροφής τους και η μητέρα δεν επιδοτείται για τα παιδιά της αυτά.»

Δηλαδή παρουσιάζεται το οξύμωρο φαινόμενο να λαμβάνει το πολυτεκνικό επίδομα ο τρίτεκνος πατέρας και να μην το λαμβάνει ο πολύτεκνος πατέρας με τις ίδιες προϋποθέσεις.

γ. Ούτε στην εισηγητική έκθεση διαφαίνεται πρόθεση του νομοθέτη για αποκλεισμό τόσο των πατέρων στις περιπτώσεις που δεν χορηγείται το πολυτεκνικό επίδομα στη μητέρα, όσο και στα απορφανισθέντα τέκνα.

δ. Επί του προκειμένου στην Έκθεση της Επιστημονικής Επιτροπής της Βουλής αναφέρεται:

«16. Επί των άρθρων 42 και 43

Με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις εισάγεται κριτήριο συνεχούς και μόνιμης δεκαετούς διαμονής στην Ελλάδα για τον εκάστοτε δικαιούχο, τόσο για την καταβολή του επιδόματος τρίτου τέκνου, όσο και για την καταβολή του επιδόματος των υπόλοιπων τέκνων, εφόσον τα ανήλικα τέκνα ευρίσκονται στην Ελλάδα.

Επισημαίνεται συναφώς πάγια νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, κατά την οποία, «με τη διάταξη του άρθρο 21 παρ. 2 του Συντάγματος παρέχεται μεν, κατ’ αρχήν, υπόδειξη προς τον κοινό νομοθέτη για την λήψη των καταλλήλων μέτρων φροντίδος υπέρ των πολυτέκνων οικογενειών, εξυπακούεται, όμως, ταυτοχρόνως στοιχειώδης απαγορευτικός κανόνας, δεσμευτικός για τον κοινό νομοθέτη, συμφώνως προς τον οποίο δεν είναι συνταγματικώς ανεκτός ο περιορισμός ή η υποβάθμιση της παρεχομένης στους πολυτέκνους ειδικής φροντίδος, άνευ αποχρώντος λόγου, στα πλαίσια της αυτής σχέσεως (βλ. ΣτΕ. 2773, 2778, 2781/1991). Εν όψει δε της αδιαστίκτου διατυπώσεως της εν λόγω συνταγματικής διατάξεως αλλά και του προαναφερθέντος σκοπού της, η εξυπηρέτηση του οποίου συνιστά και λόγον γενικωτέρου δημοσίου συμφέροντος (βλ. Σ.Ε. 2773/1991), δεν είναι, επίσης, συνταγματικώς ανεκτές, ρυθμίσεις με τις οποίες ορισμένες πολύτεκνες οικογένειες εξαιρούνται της ανωτέρω ειδικής κρατικής φροντίδος, αφού έτσι αναιρείται, ως προς αυτές, η αδιαστίκτως υπέρ των πολυτέκνων οικογενειών επιβαλλομένη από το Σύνταγμα ειδική φροντίδα του Κράτους»

(ΣτΕ 1095/2001, ΕΔΚΑ 2001, σελ. 346, 1366/2009, αδημοσίευτη).

Θέσπιση εισοδηματικών κριτηρίων για τη χορήγηση των πολυτεκνικών επιδομάτων.

α. Με την παρ.3 του άρθρου 21 του Ν.4025/2011 (ΦΕΚ 228/Α/2-11-2011) θεσπίστηκαν εισοδηματικά κριτήρια για τη χορήγηση των πολυτεκνικών επιδομάτων ως κατωτέρω:

«3. Διακόπτεται από 1.11.2011 η παροχή όλων των οικογενειακών επιδομάτων σε πολύτεκνες και τρίτεκνες οικογένειες, οι οποίες έχουν συνολικό καθαρό ετήσιο οικογενειακό εισόδημα άνω των πενήντα πέντε χιλιάδων ευρώ, το οποίο για κάθε παιδί από το τέταρτο και μετά προσαυξάνεται κατά πέντε χιλιάδες ευρώ.»

β. Τέλος στην παρ.22 του άρθρου 27 του Ν.4052/2012 (ΦΕΚ 41/Α/1-3-2012), ορίζεται:

«Διακόπτεται από 1.1.2012 η παροχή όλων των οικογενειακών επιδομάτων σε πολύτεκνες οικογένειες με τέσσερα τέκνα και στις τρίτεκνες οικογένειες, οι οποίες έχουν συνολικό καθαρό ετήσιο οικογενειακό εισόδημα άνω των σαράντα πέντε χιλιάδων ευρώ.»

Σε ποιους καταβάλλονται, σήμερα τα πολυτεκνικά επιδόματα

Α

Για τους πολύτεκνους

1. Όταν μία πολύτεκνη μητέρα έχει 4 τέκνα κάτω των 23 ετών (το δε τρίτο τέκνο είναι άνω των 6 ετών), το επίδομα πού θα της καταβάλλεται μηνιαίως είναι 4 Χ 44 = 176€ (MEIΩΣH 2,72€).

2. Όταν μία πολύτεκνη μητέρα έχει 4 τέκνα κάτω των 23 ετών (το δε τρίτο τέκνο είναι κάτω των 6 ετών), το επίδομα πού θα της καταβάλλεται είναι 3 Χ 44 + 177 = 309€ (ΜΕΙΩΣΗ 48,53€).

3. Όταν μία πολύτεκνη μητέρα έχει δύο τέκνα κάτω των 23 ετών, το επίδομα που θα της καταβάλλεται είναι 2 Χ 44 = 88€ μηνιαίως (ΜΕΙΩΣΗ 14,85€).

4. Όταν μία πολύτεκνη μητέρα έχει ένα τέκνο κάτω των 23 ετών, το επίδομα που θα της καταβάλλεται είναι 1 Χ 44 = 44€ μηνιαίως (ΜΕΙΩΣΗ 58,85€).

5. Ισόβια σύνταξη: Όταν όλα τα παιδιά είναι πάνω από 23ετών(ή 25) θα της καταβάλλεται μηνιαίως: 102€ (ΜΕΙΩΣΗ 0,85€).

Β

Για τους έχοντες 3 παιδιά (Τρίτεκνοι)

1. Όταν η μητέρα, έχει τρία τέκνα κάτω των 23 ετών (το δε τρίτο τέκνο είναι και κάτω των 6 ετών), το επίδομα που θα της καταβάλλεται μηνιαίως θα είναι: 2 Χ 44€ + 177€ =265€ (ΜΕΙΩΣΗ 3,17€).

2. Όταν μία μητέρα έχει τρία τέκνα κάτω των 23 ετών (το δε τρίτο είναι άνω των 6 ετών), το επίδομα που θα της καταβάλλεται μηνιαίως θα είναι: 3 Χ 44 =132 € (ΜΕΙΩΣΗ 2,01€) .

3. Όταν μία μητέρα έχει τρία τέκνα (τα δύο τέκνα κάτω των 23 και άνω των 6 ετών), το επίδομα που θα της καταβάλλεται είναι: 2 Χ 44 = 88€ (ΜΕΙΩΣΗ 14,85€).

4. Και εάν έχει ένα τέκνο κάτω των 23 ετών (και άνω των 6 ετών), το επίδομα που θα της καταβάλλεται είναι: 1Χ44 = 44€ (ΜΕΙΩΣΗ 58,85€).

 

Ο Διευθυντής της Α.Σ.Π.Ε.